ALTAARWAND


HEILIG SACRAMENTSALTAAR
Aanvankelijk sierde een traditionele triptiek het toenmalige Heilig Sacramentsaltaar in de noordbeuk: een Laatste Avondmaal, ca.1589 - ‘96 geschilderd door Ambrosius Francken de Oudere, parochiaan van Sint - Andries van 1583 tot aan zijn dood in 1618. In 1687, enkele jaren na de voltooiing van de Venerabelkapel, wordt dit retabel verkocht aan de Venerabel kapel van de naburige St. - Joriskerk. Het wordt nu bewaard in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, zij het in de reserve.
Het triptiek werd vervangen door het huidige schilderij met hetzelfde onderwerp van de hand van Pieter Ykens (1648 - ‘95), dat qua vorm, afmetingen en stijl volledig past in het nieuwe barokke portiekaltaar, toegeschreven aan Lodewijk Willemsens. Merkwaardig is dat bij dit altaarschilderij in een kapel van het Heilig Sacrament, toch nog ten tijde van de Contra reformatie het accent ligt op de aankondiging van het verraad, eerder dan op de instelling van de Eucharistie.





TABERNAKEL
De kelk met hostie in stralenkrans op de massieve tabernakeldeur geeft aan dat hier de geconsacreerde hosties bewaard worden als de tastbare aanwezigheid van Jezus. Aan beide zijden een oudtestamentische erewacht:
1) Mozes met de herdersstaf in de hand (Ex.4,2) op het moment van zijn roeping bij het brandende braambos.
2) Melchisedech biedt 2 broden aan.
3) Aäron, oorspronkelijk met een wierookvat. (Aäron werd uitgekozen, hij en zijn zonen voor altijd, om gewijd te worden als een hoogheilig persoon, die altijd wierook moest branden voor de Heer.” 1 Kron.23,13).
4) De profeet Elia, die in de woestijn gevoed wordt door een engel (1 Kon.19).





ZUILBASEMENTEN
In contrast met de zwarte marmeren omkadering van de beide zuilbasementen, prijkt een aantal engeltjes , op een halfverheven, witmarmeren reliëf. Op het eerste gezicht betreft het misdienaartjes, zoals bij het hoofdaltaar, maar bij nader toezien gaat het o.m. om de personificaties van de drie goddelijke deugden.
De engeltjes uiterst links én rechts, hebben beiden vlindervleugels i.p.v. vogelveren. De eucharistie -ingrediënten, druiven en graan, wisselen elkaar af per paneel. Gelezen van links naar rechts vinden we op de linkerzijde:
- het christelijke Geloof met een kruis, waarop een grote hostie als ‘corpus’ van Christus, een kelk en een wierookvat ten teken van Devotie of Godgerichtheid. Onderaan graan.
- zijpaneel: druiven, graan en maïs als ingrediënten van het eucharistische brood en de wijn.
- helemaal rechts: een engel draagt het boek met de zeven zegels. Daarop rust de pauselijke tiara, terwijl hij in de hand ook nog de beide sleutels ‘van het rijk der hemelen’ houdt, symbolen van het leergezag van de Kerk. Onderaan druiven.





ZIJDEUREN
Wat zou het, overigens hoog kwalitatief, hoogbarok beeldhouwwerk van de beide nieuwtestamentische heiligen hier doen?
Sint-Jan Evangelist, links,heeft als geen andere evangelist Jezus’ Laatste Avondsmaal en Zijn betekenis als het levende brood toegelicht.
Sint-Jan de Doper, rechts, is degene die Jezus als ‘het Lam Gods’ heeft aangewezen.

De volledig gesculpteerde houten deuren, links en rechts in de altaarwand, verwijzen naar Jezus’ liefde-offer in zijn lijden en sterven.
Links, draagt een engel de doornenkroon en oorspronkelijk de drie nagels (afgebroken), bovenaan verwijst het kruis met een grote hostie naar het “corpus Christi” (Lichaam van Christus), zoals ze bij de communie-uitreiking wordt genoemd.
Rechts draagt een wenende engel het Veronicadoek, terwijl boven hem in een kelk druiven geperst worden. Onderaan hoornen van overvloed met graan en druiven.





<

De volledige beschrijving van de VENERABELKAPEL kan u vinden op www.topa.be of door te klikken op volgende link:         KLIK HIER